Zelfregulatie bij kinderen: van stress naar ontspanning

 

Anna is 11 jaar en vol onrust.

Maar ineens is daar de vertraging, verstilling en rust.

Wauw!

 

Je ogen, ademhaling en lichaam bewegen rustig in een ritmische cadans.

De spanning en onrust verminderen zichtbaar in je hoofd en lichaam.

Terwijl ik naar je kijk, voel ik in mezelf ook de ontspanning toenemen.

 

Vanuit deze ontspanning zoek je het contact met mij.

Logisch, want daar is nu ruimte voor.

 

Ineens draai jij je om en zegt:

“Manon, kunnen we dit de hele therapiesessie doen? Dit voelt zo fijn!”

 

Van hyperarousel naar zelfregulatie bij kinderen

Het was prachtig om te zien hoe Anna door inzet van beweging, ademhaling en oogbewegingen zichzelf kon reguleren. Dit zorgde ervoor dat ze zich ontspannen kon voelen en daardoor lukte het haar om contact te maken met zichzelf en met anderen.

 

Wat is zelfregulatie?

 

Zelfregulatie wordt vaak omschreven als de vaardigheid om grip te krijgen op gedachten, emoties en gedrag.

 

Een kind leert zichzelf reguleren in het contact met zijn ouders of andere belangrijke volwassenen.

In eerste instantie doordat een volwassene het kind helpt co-reguleren bij oplopende spanning en gevoelens.

Hierdoor worden kinderen zich bewust van die oplopende spanningen en is de basis gelegd voor zelfregulatie.

 

Als een kind nog onvoldoende zich kan laten co-reguleren, is het belangrijk dat in de behandeling hier aandacht voor is.

Daarna kan de volgende stap, zoals in het geval bij Anna, gemaakt worden naar zelfregulerende vaardigheden en strategieën.

 

Window of tolerance en Polyvagaaltheorie

 

De Window of Tolerance en Polyvagaal theorie hebben dit principe prachtig theoretisch onderbouwd.

Op het moment dat het zenuwstelsel niet in een dynamisch evenwicht is, reageren kinderen vanuit een vecht, vlucht of bevries reactie.

Kinderen kunnen dan niet zichzelf reguleren. Ook lukt het dan niet om vanuit rust en gelijkwaardigheid te verbinden met de ander, wat geregeld gezien wordt als ‘probleemgedrag’.

De uitdaging is om kinderen te helpen herkennen wanneer de stress te hoog oploopt en wat ze dan kunnen doen om zichzelf te reguleren.

 

Zelfregulatie toepassen door de juiste beweging te ontdekken

In de vorige therapiesessies was ik met Anna op zoek gegaan naar wat haar zou kunnen helpen om meer in contact te komen met haar lichaam zodat ze zichzelf kon leren reguleren.

 

Maar…

Alles wat we probeerden leek eerder de spanning te verhogen in plaats van te verlagen.

Ik was bijna tot deze conclusie gekomen:
Misschien is zelfregulatie bij Anna alleen mogelijk door weg te gaan uit de situaties, en dan actief te ontladen met hulp van anderen.

 

Maar ineens hadden we de juiste bewegingen gevonden en was daar dus de vertraging, verstilling en rust.

 

De transfer naar de thuissituatie

Wat zou het mooi zijn als Anna dit gevoel zou kunnen oproepen als de stress zou toenemen.

De werkvorm die we doen kan ze echter niet overal doen vanwege de materialen.

Nadat ik dit dilemma benoem, loopt Anna direct naar een kast. Ze pakt een vel wit papier en zegt:

“Ik heb een idee! Deze kan in mijn kastje van school en daar kan ik dezelfde soort opdracht op doen.”

Een prachtige oplossing!

 

Een betekenisvolle ontwikkeling

Een week later:

Bij binnenkomst laat Anne me een bijna leeg papier zien. Ik kijk verbaasd en vraag:

 

“Betekent dit bijna lege vel papier dat je weinig stress en moeilijke momenten had op school?”

 

“Nee, hoor!”

 

Het was niet nodig. Ze benoemt dat wanneer de stress haar teveel werd ze gewoon terugdacht aan het moment hier. En dan voelde ze zich zo weer ontspannen.

 

Een belangrijke les voor kind en therapeut

Anna had aan den lijve ervaren hoe fijn en prettig het was om zichzelf te kunnen reguleren. Dit zorgde ervoor dat ze het ervaren gevoel weer gemakkelijk kon oproepen op de momenten dat ze het nodig had.

Wat kan er veel veranderen in één betekenisvol moment. Dit terwijl bij mij de week ervoor de twijfel toesloeg of en hoe het zou kunnen lukken?

En dat is precies wat het is: voor iedereen werkt wat anders,  daarin is het samen zoeken en ervaren om dit te vinden.

 

Praktische handvatten en werkvormen

 Wil jij als therapeut ook praktische handvatten en werkvormen zodat jij kinderen kan ondersteunen in het ontwikkelen van zelfregulatie? Dan is de Challenge Kind in Beweging echt wat voor jou!

En lees ook zeker de blog waarom ik zo blij word van ervaringsgericht werken!