Hechtingsgerichte gezinstherapie: ervaringsgericht

In hechtingsgerichte gezinstherapie kan het inzetten van ervaringsgerichte activiteiten van enorme betekenis zijn voor het versterken en herstellen van de banden tussen gezinsleden, vooral bij gezinnen met jonge kinderen. Een prachtige ervaringsgerichte werkvorm die je kunt inzetten, is ‘EILANDTIJD’.

Praktijkverhaal: Ervaringsgerichte hechtingsgerichte gezinstherapie

Tijdens de afronding van een therapie vraag ik vaak: “Wat heeft voor verandering gezorgd?” De antwoorden variëren van sociaal wenselijke reacties tot diepgaande inzichten in specifieke activiteiten of gesprekken. Meestal zijn het niet de interventies waar ik het meest trots op ben, maar juist de onverwachte momenten die de grootste impact hebben.

Een waardevolle eyeopener

Verandering is onvoorspelbaar; het ontstaat spontaan en je weet nooit precies wat iemand zal raken of in beweging zal zetten. Deze momenten zijn voor mij als therapeut waardevolle eyeopeners. Vandaag werd ik verrast door het antwoord op mijn vraag: “Manon, de werkvorm waarbij we gezamenlijk een eiland mochten bouwen, was voor ons een belangrijk moment.”

Verbindingsmomenten

In gedachten ging ik terug naar dat moment, waarbij ik moeder en dochter zag ontspannen en genieten in de therapieruimte. Het was een prachtig verbindingsmoment waarin ze samen problemen oplosten en plezier hadden. Kwaliteiten van elkaar werden gezien en er werd volop gelachen en geplaagd. Dit stond in schril contrast met eerdere sessies vol strijd en afstand.

Dagelijkse ‘eilandtijd’

Mijn nieuwsgierigheid werd gewekt. “Vertel eens,” zei ik tegen de dochter.
“Na deze activiteit hebben we thuis dagelijks ‘eilandtijd’ ingevoerd. We doen dan iets leuks samen. Iedereen vindt het zo leuk dat we het geen dag overslaan. Soms stoeien we, tekenen we, of bedenkt mijn moeder een geheime missie!” Ze straalde terwijl ze dit vertelde.

Cruciale interactiemomenten

Trots voelde ik me richting moeder terwijl het meisje sprak en glunderde. Trots omdat ik weet hoe moeilijk ontspannen spelen kan zijn vanuit haar eigen ervaringen in haar gezin van herkomst. Non-verbaal liet ik mijn bewondering aan moeder merken.

Op zulke momenten krijg ik als professional altijd even kippenvel. Dan weet ik dat de therapie niet alleen in de sessies, maar ook thuis een positieve verandering teweegbrengt. Dit soort interactiemomenten tussen ouder en kind zijn cruciaal voor hun band.

Het kwartje viel waarom deze werkvorm zo waardevol was voor moeder en dochter. Soms wordt dit naar de achtergrond gedrukt door de problemen, maar het is eigenlijk heel logisch.

Waarom ervaringsgerichte hechtingsgerichte gezinstherapie zo effectief is

Kinderen en ouders die zich aanmelden voor therapie, zitten vaak vast in langdurige gezinsconflicten. Dit kan ervoor zorgen dat kinderen negatieve beelden over zichzelf en hun ouders ontwikkelen. Ze zien zichzelf als “niet goed genoeg”, lui, dom, slecht, of gemeen, en hun ouders als boos, onrechtvaardig of afwezig. Dit leidt tot meer strijd en een negatief interactiepatroon.

Positieve momenten tussen ouder en kind, die zorgen voor plezier, ontspanning, hoop en vertrouwen, zijn zeldzaam. Maar juist deze momenten zijn essentieel. Ze bevestigen de ouder in hun opvoedrol, vergroten hun gevoel van competentie en verminderen gevoelens van schaamte, schuld en hopeloosheid. Voor het kind zijn deze positieve emoties van de ouder belangrijk omdat het laat zien dat het mag zijn wie het is, met al zijn kwaliteiten.

SANE: Speelsheid, Acceptatie, Nieuwsgierigheid en Empathie

De principes van SANE kunnen hierbij enorm behulpzaam zijn. SANE staat voor Speelsheid, Acceptatie, Nieuwsgierigheid en Empathie. Het is een manier van denken, voelen, communiceren en handelen die erop gericht is kinderen zich veilig te laten voelen. Deze principes zijn afkomstig uit hechtingsgerichte gezinstherapie.

Ervaringsgerichte werkvormen kun je inzetten vanuit het theoretisch raamwerk van hechtingsgerichte gezinstherapie! Dit is echt geweldig, vooral bij het werken met kinderen. Minder praten en meer doen, voelen en ervaren.

Je kunt deze werkvorm gebruiken voor observatie, maar ook om ouders te ondersteunen bij het oefenen van de principes van SANE. En natuurlijk zorg je ervoor dat je als therapeut ook SANE als therapeutische houding laat zien.

Laat me kort de betekenis van SANE toelichten.

Speelsheid

Speelsheid is vaak een van de eerste dingen die verdwijnt wanneer we het gedrag van kinderen als lastig ervaren. Ouders voelen zich soms zo verwijderd dat ze niet meer de energie kunnen opbrengen om met hun kinderen te spelen, wat enorm verdrietig is. Soms hebben ouders zelf nooit geleerd of ervaren hoe belangrijk spelen kan zijn, vanuit hun eigen gezin van herkomst. Toch is speelsheid cruciaal, niet alleen voor het herstellen van verbindingen, maar ook voor het reguleren van emoties en het kind het gevoel geven: “Ik ben de moeite waard om mee te spelen!”

Acceptatie

Het gaat hier om het accepteren van gedachten, gevoelens, wensen en behoeften die kinderen in hun binnenwereld ervaren. Vaak als kinderen ‘anders’ zijn of temperamentvol, is dit soms enorm ingewikkeld. Ook zijn ‘oordelen en overtuigingen’ in de maatschappij soms een reden om moeite te hebben met een stukje acceptatie. Natuurlijk hoef je niet al het gedrag van je kind te accepteren. Er zijn ook grenzen. Een mooie quote vind ik: “Begrens gedrag en accepteer de binnenwereld van je kind.” Het gaat om je kind erkenning geven voor datgene wat er in hem leeft, waar het moeite mee heeft of pijn in ervaart. De onderliggende boodschap is: “Jij mag helemaal zijn wie jij bent!”

Nieuwsgierigheid

Als we elkaar al lang kennen, is er het risico dat we al weten hoe de ander is. Terwijl juist nieuwsgierig blijven naar elkaars binnenwereld zo verbindend werkt. Op die manier laat je elkaar voelen: “Ik ken je, maar ik wil echt moeite doen om je echt goed te begrijpen.” Door nieuwsgierig te zijn in plaats van te weten, kom je veel meer te weten. Laat je dus verrassen.

Empathie

Empathie betekent dat je meevoelt en de gevoelens en ervaringen serieus neemt. Kinderen en ouders voelen zich geliefd en begrepen als je empathie toont. En als je echt naast een ouder of kind gaat staan, help je om emoties echt te kunnen verwerken en de spanning te laten afvloeien.

Dit lijkt makkelijker dan het is. Er zijn namelijk veel valkuilen in het tonen van empathie. Het onderstaande filmpje van Brené Brown is daarin echt een prachtig voorbeeld.

Waardevolle integratie van ervaringsgerichte hechtingsgerichte gezinstherapie

Deze ervaring was voor mij een eyeopener: plezier en ontspanning zijn essentieel in de therapie. Ze vormen de basis voor verdere vooruitgang omdat ze zorgen voor verbinding tussen gezinsleden. Hechtingsgerichte gezinstherapie, met een focus op ervaringsgerichte activiteiten en de toepassing van SANE-principes, kan zo een krachtige manier zijn om gezinsrelaties te versterken en te helen. Werk jij ook met gezinnen en kinderen en zou je meer willen doen door middel van spel, beweging en creativiteit? Dan is misschien de GIB-methode echt wat voor jou.